Tüm işletme türlerinde, işletmeyi tanımak isteyen ve faaliyet sonuçları ile ilgilenen taraflar bulunmaktadır. Bu tarafların başlıcaları;
•işletme sahibi ve ortakları,
•işletmenin yöneticileri,
•işletmede çalışanlar,
•işletmeye borç verenler,
•işletmeye ortak olmak isteyenler,
•devlet ve kamu şeklinde sayılabilir
İşletme faaliyetleri ve sonuçları ile ilgilenen bu tarafların edinmek istedikleri bilgiler genellikle mali nitelikli olmaktadır. Örneğin;
•işletmenin kârlı çalışıp çalışmadığı,
•sermayesini koruyup korumadığı,
• borçlarını ödemede güçlük çekip çekmediği …vb bilgilerdir.
Söz konusu bu bilgiler işletmenin muhasebe bölümü tarafından hazırlanır ve ilgili gruplara sunulur.
Öte yandan işletmelerde mal ve/veya hizmet üretme işlevini yerine getirmek amacıyla; para, araç-gereç, malzeme, hammadde… vb girdiler diğer kişi ve kuruluşlardan sağlanarak bir araya getirilmektedir.
Bunların bir kısmı işletmenin kuruluş aşamasında, bir kısmı da üretim aşamasında kullanılmaktadır. Ayrıca işletmeler ürettikleri ürünleri piyasaya sürerek satmaktadırlar.
İşletmelerde bu etkinliklerin gerçekleştirilmesi için, personel çalıştırılır, maaş ve ücret ödenir, çeşitli giderler için ödeme yapılır, bankaya para yatırılır veya bankadan para çekilir ve daha buna benzer yüzlerce işlem yapılır.
Bu nedenle işletmelerin kuruluş ve üretim aşamalarında çeşitli girdilerin sağlanması için nakit çıkışları olmakta; üretilen ürünlerin satışları aşamasında ise nakit girişleri gerçekleşmektedir.
Dolayısıyla işletmelerde girdilerin satın alınması, bunlardan ürünlerin üretilmesi ve bu ürünlerin satılması sonucu değer hareketleri ortaya çıkmaktadır. Ancak bu değer hareketleri bütün işletmelerde aynı şekilde olmayıp, işletmenin türüne göre farklılık göstermektedir.
Örneğin endüstri işletmelerinde değer hareketleri, önce piyasadan hammadde, emek, yedek parça, yakıt… vb girdiler sağlanmakta, ardından bunlar işlenmekte, mamul haline getirilmekte ve daha sonra mamul satışı şeklinde gerçekleşmektedir.
Buna karşılık ticaret işletmelerinde (toptancı veya perakendeci) değer hareketleri endüstri işletmeleri tarafından imal edilmiş olan mamullerin satın alınması, mamulün şeklini değiştirmeden tüketicilere satılması biçiminde olmaktadır.
Oysa bir banka işletmesinde değer hareketleri, belirli sermaye miktarlarının değişik kaynaklardan sağlanması ve bunlarla başka müşterilerin kredi gereksinimlerinin karşılanması şeklinde olmaktadır.
İşletmelerdeki söz konusu bu değer hareketlerinin her zaman bir fiziksel yönü bir de parasal yönü bulunmaktadır.
İşletmelerin bu değer hareketleri nedeniyle kişi veya başka işletmelerle parasal ilişkileri olmaktadır. Bu ilişkilerin izlenebilmesi için bunların belirli bir düzen içinde kayıt edilmesi gerekir. İşte işletmelerin muhasebe bölümleri söz konusu değer hareketlerinin parasal yönüyle ilgilenmektedir.
